Jagdeep Dhankharଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ପରେ, କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି।
Jagdeep Dhankhar
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଗତ କାରଣ ଦର୍ଶାଇ ଜଗଦୀପ ଧନଖର ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି।
ସୋମବାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇଥିବା ଇସ୍ତଫାପତ୍ରରେ ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏବେ ସେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେବେ। ଧନଖର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଲେଖିଥିବା ଚିଠିରେ କହିଛନ୍ତି, “ମୁଁ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 67 (A) ଅନୁଯାୟୀ ତୁରନ୍ତ ପ୍ରଭାବରୁ ଭାରତର ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଉଛି।” 74 ବର୍ଷୀୟ ଧନଖର ଅଗଷ୍ଟ 2022 ରେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବରେ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ 2027 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥିଲା। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ଯେ ଯଦି ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହଠାତ୍ ଇସ୍ତଫା ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ କିଏ ନେବ?
ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର
ସମ୍ବିଧାନ କ’ଣ କୁହେ?
ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିକଟକୁ ଜଗଦୀପ ଧନଖରଙ୍କ ଇସ୍ତଫାପତ୍ର ପଠାଗଲା | ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦ ପରେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପଦବୀ | ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ, ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 63 ରୁ 71 ଏବଂ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି (ନିର୍ବାଚନ) ନିୟମ 1974 ଅନୁଯାୟୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ | ବର୍ତ୍ତମାନ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପଦ ଖାଲି ଥିବାରୁ, ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କୁ ନୂତନ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ପଡିବ |
କେତେ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ପଡିବ?
ସମ୍ବିଧାନରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦବୀ ଯଥାଶୀଘ୍ର ପୂରଣ କରାଯିବା ଉଚିତ। ଅର୍ଥାତ୍, ଏହି ପଦବୀ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଉଚିତ। ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 68 ର ଧାରା 2 ଅନୁଯାୟୀ, ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ, ଇସ୍ତଫା କିମ୍ବା ଅପସାରଣ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି କାରଣରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଖାଲି ପଦବୀ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ନିର୍ବାଚନ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି। ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ୱେବସାଇଟ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତିରେ, ବିଦାୟୀ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବାର 60 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ କରାଯିବା ଉଚିତ। ଏହି ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସମାପ୍ତ ହୁଏ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଏହି ପଦବୀ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ, ଇସ୍ତଫା କିମ୍ବା ଅପସାରଣ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି କାରଣରୁ ଖାଲି ପଡ଼ିଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ନିର୍ବାଚନ କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଏ।
ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି କିପରି ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି?
Jagdeep Dhankharର ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସୁଦେଶ ଧନଖରଙ୍କ ସହ (ଫାଇଲ ଫଟୋ)
ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 66 ଅନୁଯାୟୀ, ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହ (ଲୋକସଭା ଏବଂ ରାଜ୍ୟସଭା)ର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ କଲେଜ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ନିର୍ବାଚିତ କରନ୍ତି। ଆନୁପାତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଅନୁସାରେ, ନିର୍ବାଚନ ଏକକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣୀୟ ଭୋଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ। ଏହି ଭୋଟ ଗୁପ୍ତ ମତଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଏ।
ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହେବା ପାଇଁ କେଉଁ ଯୋଗ୍ୟତା ଆବଶ୍ୟକ?
ଜଗଦୀପ ଧନଖର (ଫାଇଲ୍ ଫଟୋ)
ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କେବଳ ସେତେବେଳେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇପାରିବେ ଯଦି ସେ 1. ଭାରତର ନାଗରିକ ହୋଇଥାନ୍ତି 2. 35 ବର୍ଷ ବୟସ ପୂରଣ କରିଥିବେ 3. ରାଜ୍ୟସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହେବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥିବେ | ଭାରତ ସରକାର କିମ୍ବା କୌଣସି ରାଜ୍ୟ ସରକାର କିମ୍ବା କୌଣସି ଅଧୀନସ୍ଥ ସ୍ଥାନୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଅଧୀନରେ କୌଣସି ଲାଭଜନକ ପଦବୀ ଧାରଣ କରିଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଏଥିପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ହେବେ ନାହିଁ |
Jagdeep Dhankharଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ତାଙ୍କ କାମ କିଏ ସମ୍ଭାଳିବ?
ରାଜ୍ୟସଭା ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ଡକ୍ଟର ହରିବଂଶ
ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ ଯେ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ କିମ୍ବା ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମାପ୍ତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଲେ କିମ୍ବା ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ। ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ, ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରାଜ୍ୟସଭାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି। ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମ୍ବିଧାନରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି, ଯାହା ରାଜ୍ୟସଭାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ତାଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସହିତ ଜଡିତ। ଯଦି ଏହି ପଦବୀ ଖାଲି ହୁଏ, ତେବେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ରାଜ୍ୟସଭାର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ କିମ୍ବା ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରାଜ୍ୟସଭା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଏ।
ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଭୂମିକା
ଭାରତର ପ୍ରଥମ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡକ୍ଟର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଥମ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡକ୍ଟର ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକୃଷ୍ଣନ (ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ) – ଫାଇଲ୍ ଫଟୋ
Jagdeep Dhankharଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଯାତ୍ରା
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜନାଥ ସିଂହଙ୍କ ସହ ଜଗଦୀପ ଧନଖର (ଫାଇଲ୍ ଫଟୋ)
Jagdeep Dhankharଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧୮ ମଇ ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ରାଜସ୍ଥାନର ଝୁନଝୁନୁ ଜିଲ୍ଲାର କିଥାନା ଗ୍ରାମରେ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଗ୍ରାମ ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଥମ-ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ତା’ପରେ ଘରଧାନା ସରକାରୀ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ସ୍କଲାରସିପ୍ ପାଇ ଚିତ୍ତୋରଗଡ଼ ସୈନିକ ସ୍କୁଲରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଥିଲା। ସେ ଜୟପୁରର ମହାରାଜା କଲେଜରୁ ବିଏସସି (ଫିଜିକ୍ସ ଅନର୍ସ) ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ, ସେ ରାଜସ୍ଥାନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଏଲଏଲବି (୧୯୭୮-୭୯) ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ। ଧନଖର ନଭେମ୍ବର ୧୯୭୯ ରୁ ରାଜସ୍ଥାନ ବାର କାଉନସିଲର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ଅଭ୍ୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୯୦ ରେ, ତାଙ୍କୁ ରାଜସ୍ଥାନ ହାଇକୋର୍ଟ ଦ୍ୱାରା ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ଓକିଲ ଭାବରେ ମନୋନୀତ କରାଯାଇଥିଲା। ଧନଖର ୧୯୯୦ ରୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ମଧ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସ କରିଆସୁଛନ୍ତି।
Jagdeep Dhankharର ରାଜନୈତିକ କ୍ୟାରିଅର ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଜନତା ଦଳ ଟିକେଟରେ ଝୁନଝୁନୁ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରୁ ନିର୍ବାଚନ ଜିତିବା ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା (ବିଜେପି ସମର୍ଥିତ)। ସେ ୧୯୯୦-୯୧ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ (ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ) ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ଜନତା ଦଳ ବିଭାଜନ ହେବା ପରେ, ଧନଖର ୧୯୯୧ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଟିକେଟରେ ଆଜମେରରୁ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ୨୦୦୩ ମସିହାରେ, ଧନଖର ବିଜେପିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ୧୯୯୩-୯୮ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ କିଶନଗଡ଼ ବିଧାନସଭା ଆସନରୁ ବିଧାୟକ ଥିଲେ। ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭାରେ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ, ସେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସଦୀୟ କମିଟିର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ।